ఆధ్యాత్మిక అంత:కేంద్రం - రమణ మరణానుభవం

మృత్యువు యొక్క సంపూర్ణ ప్రాముఖ్యాన్ని ఒక మనిషి అర్థం చేసుకుంటే ఆ అవగాహన వెనుక ఒక నిండుతనం, జీవశక్తి ఉంటాయి. ఆ మనిషి మానవ చేతన నుంచి విముక్తుడవుతాడు. మీరు నిత్యం జీవిస్తూనే, అంతమైపోతూ ఉంటే జీవితం, మృత్యువు రెండూ ఒకటేనని తెలుస్తుంది. ఈ రెండూ ఒకటేనని అర్థం చేసుకున్నప్పుడు మీరు మరణం పక్కనే జీవిస్తూ ఉంటారు. ఇది చాలా అపూర్వమైన విషయం. అక్కడ గతమూ వర్తమానమూ భవిష్యత్తూ ఏమీ ఉండవు. ముగింపు మాత్రమే ఉంటుంది.

మరణం అనేది ఒక ముగింపు. దీనికి జీవితంలో చాలా ప్రాముఖ్యం ఉంది. అంటే ఆత్మహత్య చేసుకోవడమో, బాధని భరించలేక జరిపే కారుణ్య మరణమో కాదు. తనకున్న బంధాలు, తనలోని గర్వం, ఇంకొకరిపట్ల ఉన్న ద్వేషం, శత్రుత్వ భావం - వీటన్నింటినీ అంతం చేయడం. మరణించడమూ, జీవించడమూ - ఇవి ఒకే గతిలో, ఒకే చలనంగా ఉన్నాయని మన జీవితం వంక పూర్ణదృష్టితో చూస్తే తెలుసుకోవచ్చు. ఈ దృష్టితో చూసినప్పుడు మరణం నించి సంపూర్ణ విముక్తి లభిస్తుంది. అంటే ఈ భౌతిక శరీరం మరణించకుండా ఉండిపోవడం కాదు. 'అన్నీ ముగిసిపోయినట్లైన ఒక ప్రజ్ఞ' కలగడం వల్ల కొనసాగడం ఉండదు. "కొనసాగకపోవడం వల్ల కలిగే భయం" అనే దాని నించి విముక్తి లభిస్తుంది.

పై మాటల్ని 1982 లో జిడ్డు కృష్ణమూర్తి గారు ఒక ఉపన్యాసంలో చెప్పారు. దీనికి 86 సంవత్సరాలకి పూర్వమే వెంకటరామన్ అనే బాలుడికి కలిగిన ఆత్మానుభవాన్ని ఆయన (భగవాన్ రమణమహర్షి)

మాటల్లోనే చూస్తే -

“మధురై ని వదిలి వెళ్ళిపోవడానికి బహుశా ఒక ఆరువారాల ముందు నా జీవితంలో పెనుమార్పు హఠాత్తుగా సంభవించింది. అప్పుడు నేను మా బాబాయి గారింటి మేడ మీది గదిలో ఒంటరిగా కూర్చుని ఉన్నాను. మామూలుగా నేను ఆరోగ్యవంతుడినే. ఆరోజు కూడా నాకు ఆరోగ్యం బాగానే ఉంది. ఉన్నట్టుండి ఒక ప్రచండమైన, అకస్మికమైన మరణ భయం నన్ను ఆవహించింది. అనారోగ్యం వల్ల అలా జరిగిందనుకోవడానికి ఆధారమేమీ లేదు. అసలు ఆ మరణ భయానికి కారణం ఏమై ఉంటుంది? ఎందువల్ల అది కలిగింది? అని నేనసలు యోచించలేదు. దాన్ని వివరించాలని గాని, కారణం అన్వేషించాలని గాని నాకప్పుడు తోచలేదు. 'నేను మరణించబోతున్నాను' అన్న భావనే ప్రబలంగా కలిగింది. ఏం చేయాలి? పెద్దవాళ్ళనో, స్నేహితులనో, వైద్యుడినో కలుద్దామన్న ఆలోచన రాలేదు. దీనిని తక్షణమే, అక్కడే, నాకు నేనే పరిష్కరించుకోవాలని తీవ్రంగా అనిపించింది. ఉన్నట్లుండి కలిగిన ఆ మరణ భయపు దిగ్భా్రంతి నా మనసుని లోలోపలికి చొచ్చుకుపోయేలా చేసింది.

'సరే ఇప్పుడు మృత్యువు సంభవించింది - దీని అర్థం ఏమిటి? మృతి చెందేది ఏమిటి? ఈ శరీరమే కదా' అని మనసులో స్ఫురించింది - ఏ మాటలూ నిజంగా కూర్చుకోకుండానే. ఇక ఒక్కసారిగా నా శరీరం 'చనిపోవడాన్ని' అభినయించింది. వెల్లకిలా పడుకుని, అవయవాలనన్నింటినీ బిర్రబిగించి, శవంలాగే తయారయ్యింది. ఊపిరి ఆగింది. ఎటువంటి మాటా, కనీసం 'నేను' అనే శబ్దం కూడా పైకి రాకుండా పెదవులు బిగుసుకున్నాయి. ఇదంతా నా విచారణ యదార్థంగా మరింత నిక్కంగా ఉండాలనే.

సరే ఈ దేహం మరణించింది; దీన్ని శ్మశానానికి తీసికెళ్ళి కాల్చి బూడిద చేస్తారు. మరి శరీర మరణంతో 'నేను' అంతమైనట్లేనా? శరీరం నేనేనా? దేహంతో పని లేకుండానే ఎరుకను, స్ఫురణను సంపూర్ణంగా కలిగి ఉన్నాను. శరీరం ఒక నిశ్శబ్ద నిశ్చల జడపదార్థం. అంచేత 'నేను' శరీరానికి అతీతమైన తత్తా్వన్ని.

పైదంతా ఒట్టి ఆలోచన గా కాకుండా ఓ సజీవ సత్యంగా నాలో స్ఫురించింది. ఆలోచనల ప్రసక్తి లేకుండా నేను దానిని సూటిగా గ్రహించాను. ‘నేను’ అనేదే నిజం. నా వర్తమాన ఉనికిని గూర్చిన ఏకైక సత్యం. ఈ ‘నేను’ అనే కేంద్రంగానే శారీరపు ఎరుకతో కూడిన కార్యకలాపమంతా సంభవిస్తుంది. తత్‌క్షణం నుంచి 'నేను' లేక 'ఆత్మ' ఒక ప్రగాఢమైన ఆకర్షణతో తన దృష్టినంతటినీ తన పైనే కేంద్రీకరించింది. చావు భయం సమూలంగా అంతరించింది. మనసును లోపలే నిలిపి ఉంచే ఆత్మనిష్ఠ అప్పటినుంచి అప్రతిహతంగా, నిర్విరామంగా కొనసాగింది. సంగీతంలోని సప్తస్వరాల్లా ఇతర తలపులు వచ్చిపోవచ్చుగాక, కానీ ఆధార శ్రుతివలె ఈ ‘నేను’ యొక్క ఎరుక స్పష్టం, ప్రస్ఫుటం! శరీరం మాట్లాడటం, చదవడం వంటి ఏ పనుల్లో ఉన్నా ‘నేను’ పైనే ‘నా’ దృష్టి.”

ఇదీ భగవాన్ తన పదహారవ ఏట జరిగిన అనుభవం గురించి తరవాతెప్పుడో స్వయంగా చెప్పిన విషయం. ఇది జరిగాక ఆయన తిరువణ్ణామలై వచ్చి ఏదో గొప్పతపస్సు చేశారని చాలామంది అనుకుంటారు. కానీ అదంతా అప్రయత్న, సహజ సమాధి మాత్రమేననీ - దానిని చూసి తపస్సు గా పొరపడే వాళ్ళనీ భగవానే స్వయంగా (కొద్దిసార్లే, కొద్దిమందితో అయినా) చెప్పారు.

వీలైనప్పుడల్లా తిరువణ్ణామలై వెళ్ళడం, రమణుడు ఉన్న, తిరుగాడిన ప్రదేశాలు చూడటం, ఆయన తన జీవితపర్యంతమూ అక్కడ నెలకొల్పిన ప్రాంకుర స్పృహ (ఓ రకమైన ప్రిమోర్డియల్ అవేర్నెస్ - వితౌట్ ప్రిమిటివిజమ్) ని కొంతవరకూ అందుకోవడానికి ప్రయత్నించడం - ఇవన్నీ రమణమహర్షి తత్త్వం మీద ఆసక్తి ఉన్నవాళ్లు తరచుగా చేసేవే.

ఇంకా మన తెలుగువాళ్ళు ప్రత్యేకంగా తిరువణ్ణామలై లో చేయగలిగినవి కొన్ని ఉన్నాయి. సూరినాగమ్మ గారి రచనలలో ప్రస్తావించిన అనేక స్థలాల్ని సంఘటనలనీ రిలేట్ చేసుకుంటూ ఆశ్రమాన్ని చూడొచ్చు. చలం పాఠకులైతే ఆయన జీవితపు చివరి మూడు దశాబ్దాలలో చేసిన రచనల్లో 'ర' ప్రభావాన్నిగుర్తు చేసుకుంటూ ఆ ప్రదేశాలన్నీ తిరగొచ్చు.

ఇంకా సమయం ఉండి తెలుగు సాహిత్యాసక్తి ఉన్న పాఠకులైతే రమణాశ్రమం లోపల ఉన్న గ్రంథాలయం లో ఉన్న పుస్తకాలు, పత్రికలు చూడవచ్చు. ఈ గ్రంథాలయం వెనుక ఉన్న ప్రాధమికమైన ఉద్దేశం ఆధ్యాత్మికమైనా సాహిత్య ప్రాముఖ్యం కలిగిన కొన్ని తెలుగు పుస్తకాలు ఇక్కడ ఉన్నాయి - 1930-50 ల మధ్యనాటివి. మచ్చుకి - మహాప్రస్థాన గీతాలలో కొన్నింటిని (వ్యత్యాసం - నూరు దోషాల లోని పుణ్యం నూరు పుణ్యాల లోని ఘోరం, అవతారం - యముని మహిషపు లోహఘంటలు, నవకవిత – ఝంఝానిల షడ్జధ్వానం ఇత్యాదులు) మొదటిసారిగా ప్రచురించిన ముప్పైల నాటి 'ప్రతిభ' సంచికలు, చందూర్ గారి సంపాదకత్వం లో వెలువడిన 'మాలి' పత్రిక (1949 నాటిది), తన బాల్య, యౌవ్వన స్నేహితుల గురించి చలం గారు చెప్పగా చిక్కాల కృష్ణారావు గారు వ్రాసిపెట్టిన 'చలం మిత్రులు' లాంటి పుస్తకాలు..

వెంకటరామన్ అనే యువకుడు అస్తమించి ఆత్మస్ఫురణ కలిగిన మహర్షి ఉదయించడం సమకాలీన ఆధ్యాత్మిక ప్రపంచం లో ఓ భూకంపం అనుకుంటే, దానికి ఎపిసెంటర్ లాంటిది మధురై అనుకోవచ్చు.

తిరువణ్ణామలై కి చాలా ఏళ్ళుగా వెళ్తూ ఉన్నా, నేనెప్పుడూ మధురై చూడలేదు. ఈ సంవత్సరం మే నెలలో మధురై వెళ్లి - ఎలాగూ అంతదూరం వెళ్ళాను కాబట్టి రమణుడు పుట్టిన ఊరు (తిరుచ్చుళి), తంజావూరు, తిరువయ్యారు, కుంభకోణం తిరిగివచ్చాను. ఈ ప్రయాణపు విశేషాలు క్లుప్తంగా... (ఈ ప్రయాణం జరిగింది - 2016 మే నెలలో)

రమణమందిరం, మధురై.

మధుర మీనాక్షీ దేవాలయం దక్షిణపు ద్వారానికి ఎదురుగా ఉన్న వీధిలో ఐదు నిమిషాల నడక దూరంలో 'రమణ మందిరం' ఉంది. అచ్చంగా అప్పటి కట్టడం కాకపోయినా పెద్ద ఎక్కువ మార్పులు చేయకుండా ఆ ప్రదేశాన్ని అలానే కాపాడుకొస్తున్నారు. ఈ ఇంటిలో పై అంతస్తులో ఉన్న ఆ చిన్న గదిలోనే ఆనాడు రమణుడికి ఆత్మానుభూతి కలిగింది. చాలా నిశ్శబ్దంగా, ప్రశాంతంగా ఉంది. రమణుడి చిన్న ఫొటో, దీపం ఉన్నాయి. వెళ్ళగానే 'It all started here' అన్న అనుభూతి పొందవచ్చు.

తిరువణ్ణామలైలోని రమణాశ్రమాన్ని గురించి విని, చూసే వాళ్ళు చాలామందే ఉన్నా మధురైకి వచ్చి ఈ ప్రదేశాన్ని చూసేవాళ్ళు తక్కువే. పొద్దునా సాయంత్రం ఏదో ఓ అరగంట భజన కార్యక్రమాలు ఉన్నా అవి కింద గ్రౌండ్ ఫ్లోర్ లోజరుగుతాయి. చాలాసేపు కూచొని ధ్యానం చేసుకోవాలనుకునే వాళ్ళకు అనువైన ప్రదేశం.

భూమినాధేశ్వరాలయం, తిరుచ్చుళి.

రమణుడు పుట్టిన ఊరు తిరుచ్చుళి. ఇది మధురైకి 30 మైళ్ళ దూరంలోనే ఉందని చాలా పుస్తకాల్లో ఉంది. పట్టణ విస్తరణ పథకాల వల్లనో, నూతన రహదారులు వేసే క్రమంలోనో లేక మధురై నగరం అడ్డదిడ్డంగా పెరిగిపోవడం వల్లనో మధురై నుంచి తిరుచ్చిళికి వెళ్ళడానికి దాదాపు నాకు రెండున్నర గంటలు పట్టింది - వేగంగా పోయే తమిళనాడు rtc బస్సులలో.

మధురై పాతబస్టాండ్ (పెరియార్) నుంచి మాట్టుదావణి లోని కొత్త బస్టాండ్ కి వెళ్ళాలి. అక్కడ నుంచి అరుప్పుకోటై అనే ఊరికి వెళ్ళాలి. అరుప్పుకోటై నుంచి తిరుచ్చుళి వెళ్ళే బస్సు ఎక్కి భూమినాధేశ్వర దేవాలయం స్టాప్ లో దిగాలి. ఇది చాలా పెద్ద ఆలయం. ప్రశాంతమైన వాతావరణం. రెండు పెద్ద పెద్ద ఆలయాలు ఒకటే ప్రాకారం లోపల ఉన్నాయి. ఒక దేవాలయంలో భూమినాధుడు మరొక దాన్లో సహాయవల్లి మూల విరాట్టులు. ఇక్కడే ఒక మూల ప్రళయ శివుని గుడి చాలా అద్భుతంగా ఉంది. ప్రళయ జలాల్లో శివుడు తన త్రిశూలంతో ఒక చిన్న సుడిని చేసి (తమిళంలో సుళి) భూభాగాన్ని రక్షించి దానిలో భూమినాధేశ్వరుడిగా వెలిశాడని స్థలపురాణం. అందుకే ఈ ప్రదేశానికి తిరుచ్చుళి అనే పేరు వచ్చింది. త్రిశూలపురమే తిరుచ్చుళి అయిందని చాలా మంది అనుకుంటారు కాని అది బహుశా సరికాదు.

రమణుడు పుట్టిన ఇల్లు.

భూమినాధేశ్వరాలయానికి ఐదు నిమిషాల నడకలో రమణుడు పుట్టిన ఇల్లు ఉంది. డిశంబర్ 30, 1879 లో రమణుడు పుట్టినప్పుడున్న పెంకుటింటిని 2010 లో పడగొట్టి మళ్ళీ నిర్మించారు. ఆయన పుట్టిన గది ఉన్నప్రదేశంలో ఆయన ఫోటో, దాని ముందు ఓ దీపం వెలిగించి ఉంది. భజనలు, పూజలు లాంటి కార్యక్రమాలేవీ జరుగుతున్నట్లు లేదు. అంతా నిశ్శబ్దంగా, ప్రశాంతంగా ఉంది.

మీనాక్షీ దేవాలయం, మధుర.

దేవాలయం నిండా బాలాజీ (వెంకటేశ్వరస్వామి) తన చెల్లెలైన మీనాక్షిని శివుడికి కన్యాదానం చేసే చిత్రాలు, శిల్పాలు ఉన్నాయి. శివుడూ పార్వతీల మధ్య ఒకసారి జరిగిన నాట్యపోటీలో కింద పడిన తన చెవికమ్మని కాలితో తీసి పెట్టుకుంటున్న బ్రహ్మాండమైన శివుడి శిల్పం (ఊర్ధ్వ తాండవర్) లాంటి విశేష శిల్పాలు ఈ దేవాలయంలో చాలా ఉన్నాయి. గుడిలోని వెయ్యికాళ్ళ మండపంలో అనేక శిల్పాలని ప్రదర్శనగా పెట్టిన పెద్ద మ్యూజియం కూడా ఉంది.

తంజావూరు.

(ఈ ప్రయాణం జరిగింది - 2016 మే నెలలో)

మధురై నుండి తంజావూరు చేరుకోవడానికి నాలుగు గంటలు పట్టింది. తంజావూరు కి వెళ్ళే బస్సు మాట్టుదావణి బస్టాండులో ఎక్కాలి. తంజావూరు లో ఉన్నRTC కొత్త బస్టాండ్ బృహదీశ్వరాలయానికి చాలా దూరం. ఇక్కడ నుండి పాతబస్టాండ్ కి ఆటోలో వెళ్ళి అక్కడ ఉన్న హోటల్లో బస చేస్తే బృహదీశ్వరాలయం, సరస్వతీ మహల్ లాంటి ప్రదేశాలు చూడటానికీ, త్యాగరాజు సమాధి ఉన్న తిరువయ్యార్ వెళ్ళడానికీ అనువుగా ఉంటుంది.

మనకున్న ఆసక్తినిబట్టి బృహదీశ్వరాలయాన్ని చూడటానికి రెండు గంటల నుండి రెండు రోజుల దాకా పట్టవచ్చు. ముఖద్వారంలో ఉన్న గోపురం ఎత్తు తక్కువగా, వెడల్పు ఎక్కువగా ఉండటం వల్ల ఒక రకమైన వింతశోభగా ఉంది. 1970-80కాలపు పాఠ్యపుస్తకాల్లో బృహదీశ్వరాలయం పేరిట ఉన్న చిత్రంలో విరిగిపోయిన రాళ్ళు, శిధిలాలతో కూడిన గోడల మధ్య దీనావస్థలో ఉన్న దేవాలయం దర్శనం ఇచ్చేది. దాన్ని ఊహించుకుంటూ వెళ్లినవాళ్ళకి చాలా ఆనందాశ్చర్యాలు కలుగుతాయి. ఆలయప్రాంగణం లోపల ఇంటర్ ప్రెటేషన్ సెంటర్ అనే పేరుతో ఉన్న ఓ చిన్నభవనంలో ఈ ఆలయాన్ని ఎవరు ఎప్పుడు ఎలా కట్టారో, ఎలా శిధిలమైపోయిందో, దాన్ని మళ్ళీ ఏ విధంగా గత రెండు దశాబ్దాలలో పునరుద్ధరించారో ఫోటోలలో చూడవచ్చు. ఆలయమంతా చాలా శుభ్రంగా ఉంది - ప్రాకారాలు, శిల్పాలు అద్భుతమైన సౌందర్యంతో వెలిగిపోతున్నాయి.

ప్రాకారాలు దాటగానే మండపంలో బ్రహ్మాండమైన మహానంది శిల్పం! గర్భాలయం లోపల మూడున్నర మీటర్ల పైగా ఎత్తున్న శివలింగాన్ని క్యూలో చాలా దూరం నుంచే చూడవచ్చు. ఇవికాక ఆలయానికున్న పై అంతస్తుల్లో చాలా అద్బుతమైన శిల్ప సంపద ఉందట. వాటిని చూడటానికి ఇనప మెట్ల ఏర్పాటు ఉంది. కాని ఒక్క దక్షిణామూర్తి విగ్రహం దగ్గరకి ఎక్కడానికి మాత్రమే అనుమతిస్తున్నారు. ఇది చాలా అద్భుతమైన విగ్రహం.

సరస్వతీమహల్.

సరస్వతీమహల్ భారతదేశంలో ప్రసిద్ధికెక్కిన అనేక ప్రాచీన గ్రంథాలున్న గ్రంథాలయం. ఇది మ్యూజియం, గ్యాలరీ లాంటి ఇతర భవనాలున్న తంజావూర్ మహల్ ప్రాంగణంలో ఉంది. ఈ ప్రాంతాన్ని 'అరమణై' అని వ్యవహరిస్తారు. మ్యూజియం ఇంకా ఇతర భవనాల్లోకి వెళ్ళడానికి టిక్కెట్ ఉంది కాని సరస్వతీమహల్ గ్రంథాలయం లోపలికి వెళ్ళడానికి మాత్రం అక్కర్లేదు. రాజమండ్రిలోని గౌతమీ గ్రంథాలయం, వేటపాలెం లోని సారస్వతనికేతనం కన్నా ఇది పెద్దదీ, ప్రఖ్యాతి చెందినదీ కాబట్టి వెళ్ళగానే వేల పుస్తకాలు కనపడతాయని అనుకుంటాం. లోపలకి వెళ్ళాక కొన్ని బల్లలు కుర్చీలూ ఉన్న ఖాళీ హాలు దర్శనం ఇస్తుంది. హాలుకి ఓ మూల న్యూస్ పేపర్లు చదువుకునే ఏర్పాటు ఉంది. లోపలకి వచ్చేముందు బయట ఉన్న సెక్యూరిటీ ఉద్యోగితో 'ఊరికినే లైబ్రరీని చూడటానికి వచ్చాను' అని చెప్తే 'ఇది చూసే లైబ్రరీ కాదు సార్' అని ఎందుకన్నాడో అర్థమైంది - ఆ ఖాళీ హాలు చూశాక.

రైల్వే స్టేషన్లల్లో ఉండే వెయ్యింగ్ మిషిన్ సైజులో పుస్తకాల క్యాటలాగ్ సమాచారం ఇచ్చే కియోస్క్ లు రెండు ఉన్నాయి. వాటిల్లో పుస్తక శీర్షికని లేదా రచయిత పేరుని బట్టి పుస్తకాలు వెతుక్కునే ఏర్పాటు ఉంది. వెతుక్కుని కావలసిన పుస్తకం యొక్క నంబర్ అక్కడున్న ఉద్యోగికి ఇస్తే అతను లోపలున్న పుస్తక భాండాగారంలోకి వెళ్ళి సదరు పుస్తకాన్ని తెచ్చి ఇస్తాడు.

ఇదంతా అయ్యే పనేనా? - అయినా చూద్దాం అనుకుని చూస్తే, చాలా తెలుగు పుస్తకాలు కనపడ్డాయి కియోస్క్ లో. 1969 లో ప్రచురింపబడ్డ 'మద్రాసు తెలుగు' (చల్లా రాధాకృష్ణశర్మ) అనే పుస్తకాన్నీ, 1979 లో రంగనాయకమ్మ గారు తన స్వీట్ హోమ్ పబ్లికేషన్స్ ద్వారా ప్రచురించిన చలం 'స్త్రీ' (ఆవిడ ముందుమాటతో) పుస్తకాల నంబర్లను కియోస్క్ కాటలాగ్ లోనుంచి రాసి సందేహిస్తూనే ఆ ఉద్యోగికి ఇచ్చాను. సందేహించడానికి కారణం - మునుపు గ్రంథాలయ ముఖద్వారం లో సరస్వతీ మహల్ అనే పేరు తెలుగు లో వ్రాసి ఉండేదనీ, దానిని ఈ మధ్యే తమిళ దురభిమానులు కొందరు తీసేయించారనీ ఆ మధ్యే చదివాను. ఈ విషయాన్ని వేటపాలెం గ్రంథాలయం చూడడానికి వచ్చిన తనికెళ్ళ భరణి గారు చెప్పి బాధ పడ్డారని ప్రకాశం జిల్లా ఎడిషన్లలో వ్రాసారు. దురుసుగా 'లేవు ఫో' అని చెప్పకపోయినా - 'పాత తెలుగు పుస్తకాలు కదా వెతకడం కష్టం' అని నసుగుతాడేమో కనీసం, అనుకుంటూనే ఇచ్చాను. ఐదు నిమిషాలు కూడా గడవకముందే గట్టి అట్టలతో నీట్ గా బైండింగ్ చేయబడి ఉన్న ఆ రెండు పుస్తకాలను తెచ్చి ఇచ్చాడు!

'మద్రాసు తెలుగు' పుస్తకంలో తంజావూరులో మాట్లాడే తెలుగుకి, మద్రాస్ లో మాట్లాడే తెలుగుకి ఉన్న భేదాలు ఇంకా మద్రాస్ తెలుగు భాష లక్షణాలు చర్చిస్తూ రాసిన వ్యాసాలు ఉన్నాయి.

ఈ పుస్తకంలోని కొన్ని విశేషాలు - కొన్ని తంజావూరు పలుకుబడులు :

1. మీకు రాత్రి భోజనం కద్దా (మీరు రోజూ డిన్నర్ చేస్తారా?)

2. అక్కడ భయం దొరకదు (భయం లేదు)

3. దానికి ఏకసిగ్గు (దానికి ఒకటే సిగ్గు)

4. ఇన్ని దినాలుగా ఏక వానలు (ఒకటే వానలు)

5. పార్వ సరిగ్గా లేదు (కంటి చూపు సరిగ్గా లేదు)

6. వాళ్ళకేదో బాధ్యం (వాళ్ళకేదో బంధుత్వం)

7. నువ్వు మహా కంటివో (నువ్వు పేద్ద చూసినట్టు)

మద్రాసు పలుకుబడులు -

1. దారం తేవే నీళ్ళు పీక్కుందాం (తాడు తీసుకురావే నీళ్ళు చేదుకుందాం)

2. ముక్కద్దాలు (కళ్ళజోడు)

3. జలదారి (తూము)

4. పాతాళ గొలుసు (గాలం)

మద్రాసు తెలుగు లో 'బడు' ధాతువు వ్యావహారికంలో కూడా ఉందనిపించే కొన్ని వాక్యాలు -

1. ఈ ఇల్లు గాలీగా ఉందని వినబడ్డాను (ఖాళీగా ఉందని విన్నాను)

2. ఈ సమాచారం మీరు వినబడితిరా? (ఈ సమాచారం విన్నారా?)

మనం సాధారణంగా 'బడు' తో వాడే మాటని మద్రాసు తెలుగులో ఉపయోగించని ఉదాహరణలు కూడా (చెవులు సరిగ్గా వినడం లేదు' లాంటి వాక్యాల లో) ఈ పుస్తకం లో ఉన్నాయి.

ఈ రెండు పుస్తకాలు అంత త్వరగా ఇవ్వడంతో కాళూరి హనుమంతరావు గారు రాసిన 'సాహితీ జగతి' వ్యాసాల సంకలనం, దాంతోపాటే ఓ ఇంగ్లీషు పుస్తకం - వంద సంవత్సరాల క్రితం (1917 లో) ప్రచురించ బడ్డ లెడ్ బీటర్ గారి ఉపన్యాసాల సంకలనం - కూడా అడిగాను. అవి కూడా వెంటనే తెచ్చి ఇచ్చారు. ఇంత వేగంగా ఇవ్వడమే కాకుండా, ఇంత పాత పుస్తకాలని ఇంత మంచి కండిషన్ లో ఉంచగలుగుతున్నందుకు (అందునా తెలుగు పుస్తకాలు!) ఆశ్చర్యపోవాల్సిందే.

సాహితీ జగతిలో ఒక వ్యాసంలో కవిత్వానుభూతి లేని వాటికి Twinkle Twinkle little star / I don't wonder whar you are / For, by the spectroscopic ken / I know that you are hydrogen లాంటి పద్యాన్ని ఉదహరించారు.

'ద్రావిడ మూల భాషే తెలుగుకి కూడా మాతృక అనుకోకుండా, తెలుగు తెలుగునించే పుట్టిందేమో ఆలోచించండి' అని భాషావేత్తలకు కాళూరి హనుమంతరావు గారు ఇంకో వ్యాసంలో విజ్ఞప్తి చేశారు. దీనికి ఆయన ఇచ్చిన 'అచ్చతెలుగు' - అంటే ద్రావిడం కానివీ, ఇతర ద్రావిడ భాషల్లో సమానార్థకాలు లేనివీ - ఉదాహరణలు : కొంప (ఇల్లు), చిలువ (పాము), చీలి (పిల్లి).

తిరువయ్యార్.

(ఈ ప్రయాణం జరిగింది - 2016 మే నెలలో)

తంజావూరు పాత బస్టాండ్ నుండి అరగంటలో చేరుకోవచ్చు. తిరువయ్యార్ ని చాలా మంది తిరువయ్యూర్ అని పొరబడతారు. 'అయి' అంటే ఐదు, 'ఆర్' అంటే నది. ఐదు నదుల సంగమం ఇక్కడ ఉంది కాబట్టి దీన్ని తిరువయ్యార్ అంటారు. 'ఏహి త్రి జగదీశ మాం పాహి పంచనదీశా!' అనే త్యాగరాజ కీర్తన ఈ ఊరి దేవాలయంలోని పంచనదీశ్వరుడిని గురించి ఆలపించినదే.

త్యాగరాజస్వామి సమాధి మందిరం, ఇల్లు.

త్యాగరాజస్వామి తన జీవితంలో చాలా భాగం గడిపిన ప్రదేశం తిరువయ్యారు. ఆయన సమాధి కూడా ఇక్కడే ఉంది. బస్టాండ్ నుంచి త్యాగరాజ స్వామి సమాధి మందిరానికి అరగంట నడక. సమాధి పక్కనే కావేరీ నది. నవనవలాడుతున్న ఆకులతో ఉన్న ఓ పెద్ద మర్రిచెట్టూ, దాని కొమ్మ మీదే పెరిగిన ఓ వేపచెట్టూ సమాధి మందిరం బయట ఉన్నాయి. సమాధికి ఆలయం కట్టించి, గోడల నిండా చాలా త్యాగరాజ కీర్తనల శిలాఫలకాలు తాపించిన బెంగుళూరు నాగరత్నమ్మ గారి సమాధి కూడా ఈ మందిరం ఎదురుగ్గానే ఉంది.

శిలాఫలకాల నిండా రాగతాళ వివరాదులతో కీర్తనల పూర్తి పాఠాలు తెలుగులో చెక్కబడి ఉన్నాయి.

అరుదైన రాగాలలో కీర్తనలు, ఎక్కడా కచ్చేరీలల్లో వినపడని కీర్తనలు చాలా చూడవచ్చు....

1. కోలాహలం (మదిలోన యోచన పుట్టలేదా మహరాజ రాజేశ్వరా!), 2. జూజాహుళి (పరాకు చేసిన నీకేమి ఫలముగల్గెరా పరాత్పరా! లాంటివి.

ఇంకా 'కారుబారు' అనే మాటతో 'కారుబారుసేయువారు కలరే నీవలే సాకేతనగరిని' అనే ముఖారి రాగ కీర్తనా, దేశ్యతోడి రాగంలో 'రూకలు పదివేలున్నా చారెడు నూకలు గతిగానీ! కోకలు వెయ్యున్నా కట్టుకొనుటకొకటిగాని! నూరు భక్షణములబ్బినా నోటికంతగాని! ఏరు నిండి పారినా పాత్రకు తగ నీరు వచ్చుగాని' లాంటి కీర్తనల పూర్తి పాఠాలు ఉన్నాయి.

త్యాగరాజ స్వామి నివసించిన ఇంటిని చూడాలంటే నదీతీరం నించి మళ్ళీ ఊళ్ళో కి వెళ్ళాలి. పాత ఇంటిని పడగొట్టి ఒక మందిరంలా పునర్నిర్మించారు. లోపల త్యాగరాజ స్వామి విగ్రహం ప్రతిష్ఠించారు. ఈ ఇల్లు తిరుమంజనం వీధిలో ఉంది. చూడాలనుకున్న సందర్శకులకు ఇల్లు చూపించే ఏర్పాటు ఉంది - ఈ ఇంటి పక్కింటివారినడిగితే తాళం తెరిచి చూపించేట్లు. ఇంటిని సందర్శకుల కోసం తెరిచి ఉంచే వేళలు వేరే ఏమీ లేవు.

పంచనదీశ్వరాలయం.

తిరుమంజనం వీధికి ఐదు నిమిషాల నడక దూరంలోనే పంచనదీశ్వరాలయం ఉంది. చాలా పెద్దది. బ్రహ్మాండమైన ఆలయం. గర్భగుడి లోని మూలవిరాట్టు శివలింగం. దేవాలయం అంతటా ఉన్న శిల్పసంపద చాలా విస్తారంగా, అద్భుతంగా ఉంది.

కళ్ళు మూసుకుని ఉన్న యోగదక్షిణామూర్తి విగ్రహమూ, పానవట్టం మీద శివలింగం బదులు వినాయకుడు ఉండటమూ, శివపార్వతుల విగ్రహాలను పూజించడమూ, యముడికి శాంతి కలగడం కోసం ఒక నేల మాళిగలో సాంబ్రాణి పొడిలాంటిది వేసి మంటను ప్రజ్వలింపజేయడమూ - ఇలాంటి విశేషాలు ఈ దేవాలయ ప్రాంగణం లోనే చాలా చూడవచ్చు. గుడి బయట నుంచి రెండో ప్రాకారం వెంబడే గుడి వెనక్కి వెళ్ళి ఒక కొసన నిలబడి అరిచి ఇంకో కొననించి బ్రహ్మాండంగా ప్రతిధ్వనించడం వినవచ్చు.

కుంభకోణం.

(ఈ ప్రయాణం జరిగింది - 2016 మే నెలలో)

తంజావూరు నుంచి రెండు గంటల ప్రయాణంలో కుంభకోణం చేరుకోవచ్చు. సారంగపాణి ఆలయం ఇక్కడ ప్రసిద్ధమైనది. మూలవిరాట్టు శయనించి ఉన్న పెద్ద మహావిష్ణువు విగ్రహం. ఇది చాలా పెద్ద ఆలయం. పాతాళ శ్రీనివాసుడు, మెట్టు శ్రీనివాసుడు, కన్నాడి శ్రీనివాసుడు అనే పేర్లతో రకరకాల విగ్రహాలు, మందిరాలు ఆలయం లోపల ఉన్నాయి.

సారంగపాణి ఆలయానికి దగ్గరలోనే మరో పెద్ద రామాలయం (రామస్వామి ఆలయం) ఉంది. లోపల శిల్పాలన్నీ చాలా సెన్సువస్ గా ఉన్నట్టు నాకు అనిపించింది. 'దేవాలయాలపై బూతుబొమ్మలెందుకు?' అన్న పుస్తకాన్ని గుర్తుకు తెచ్చాయి కొన్ని శిల్పాలు. గర్భగుడిలో రాముడు సీత లక్ష్మణులతో పాటు భరతుడు, హనుమంతుడు కూడా ఉన్నారు.

కుంభకోణంలోని మరొక పెద్ద గుడి మహాకుంభేశ్వరాలయం. సకల జీవరాశుల ప్రాణానికి మూలాధారమైన పదార్థాన్ని బ్రహ్మ ఓ కుండ లో ఉంచగా, ప్రళయ సమయం లో అది ముక్కలై ఒక ముక్క కుంభకోణం లో పడిందట. ఆ పదార్థం ఈ గుడి కి దగ్గర లోనే ఉన్న మహామహం అనే కోనేరు లోనూ, ఈ గుడి లోనూ పడిందనీ స్థలపురాణం (ఇది ఒక వెర్షన్ ). ఈ కథలన్నీ గుడి లోపల వివరంగా రాసి ఉన్నాయి - బొమ్మలతో సహా!

రామానుజన్ నివసించిన ఇల్లు

సారంగపాణి ఆలయానికి దగ్గరలోనే విశ్వవిఖ్యాత గణిత శాస్త్రజ్ఞుడు రామానుజన్ నివసించిన ఇల్లు ఉంది. దీనిని శాస్త్ర యూనివర్సిటీ వాళ్ళు సందర్శకుల కోసం చక్కగా పరిరక్షిస్తున్నారు. వారి నిర్వహణ చాలా బాగుంది. పెంకులు, గోడలు, తలుపులు, గడపలు అచ్చు ఆనాటివే అన్నట్లుగా ఉండి ఇంటి లోపలకి వెళ్ళగానే ఒక వంద సంవత్సరాలు కాలంలో వెనక్కి వెళ్ళినట్లు అనుభూతి కలిగింది. రామానుజన్ కి సంబంధించిన కొంత ఇన్ ఫర్మేషన్, ఫోటోలు, పేపర్ కటింగ్స్ ఇంట్లో ఉన్నాయి.

రామానుజన్ లండన్ లో ఉన్నప్పుడు ఒక సందర్భంలో మానసిక సంఘర్షణని తట్టుకోలేక సబ్ వే రైలు కింద పడి ఆత్మహత్యా ప్రయత్నం చేశారు. ఏదో అద్భుతంలాంటిది జరిగి రక్షింపబడ్డారు. ఆత్మహత్య చట్టప్రకారం నేరం కాబట్టి పోలీసులు కేసు పెట్టబోతే, హార్డీ గారు (రామానుజన్ ని లండన్ కి రప్పించినవాడు) రామానుజన్ రాయల్ సొసైటీ మెంబర్ కాబట్టి ఆయన్ని కోర్టుకి ఈడ్చకూడదని, చట్టం వర్తించదని చెప్తే - 'సరే' అని పోలీసులు వదిలేశారుట. అయితే రాయల్ సొసైటీ సభ్యులకి కూడా చట్టాలు వర్తిస్తాయనీ, అయినా అసలప్పటికి రామానుజన్ కి ఇంకా అఫిషియల్ గా ఆ సభ్యత్వం రాలేదన్న విషయం కూడా లండన్ పోలీసులకి తెలుసుననీ, హార్డీగారు చెప్పినదాన్ని "నమ్మినట్లు నటించి" రామానుజన్ ని వదిలిపెట్టారనీ, కేసు లేకుండా వదిలేసెయ్యడానికి అసలు కారణం రామానుజన్ మీద జాలిపడటం వల్లనేననీ - మొదలైన విషయాలు రాసి ఉన్న 'హిందూ పత్రిక' వార్త పేపర్ కటింగ్ ఇక్కడ నోటీస్ బోర్డులో ఉంది.

మధురై చూడాలన్న కోరిక పుట్టించి తద్వారా ఇన్ని ప్రదేశాలు చూసే అవకాశం కల్పించిన భగవాన్ కి కృతజ్ఞతలు చెప్పుకుంటూ వెనక్కి వచ్చాను.