చేతన – స్థలకాలాలు - జగత్తు - పరిణామ సిద్ధాంతం - కార్యకారణ సంబంధం

డొనాల్డ్ హాఫ్ మన్ - స్టీఫెన్ వోల్ఫ్రాం - కర్ట్ జయమంగల్ - జిం న్యూమాన్ - నిసర్గదత్త మహరాజ్

డొనాల్డ్ హాఫ్ మన్ గారి ఇంటర్వ్యూ - (వెల్కం టు హోం పాడ్ కాస్ట్ అనే యూట్యూబ్ చానల్ లో peter takis తో 22/4/21)

మన ఎదురుగా ఆపిలో, టేబులో ఉండటం అనేది ‘స్థలకాల పరిమాణ మితి’ (space time dimension) లో మాత్రమే ట. స్థలకాలాలు మనలో, మనకోసం మనమే ఏర్పరచుకున్నవి కాబట్టి (rather, the natural selection has created this interface for our survival and reproduction) ఆ ‘స్థలకాలం’ లేనప్పుడు అవీ ఉండవు. ఇదిసరే, సుబోధకమే. మనం లేనప్పుడు కెమేరా తీసిన ఫొటోలు కూడా మనం వాటిని ‘చూసే’ సమయంలో, ఆ స్థలకాలాల మితి లోనే ఉంటాయి. కాబట్టి ఆ ఫొటోల ఉనికి కూడా మన లో ఉన్న స్థలకాల ఇంటర్ఫేస్ కి లోబడే ఉంటుంది.

కాబట్టి ఈ భూమీ, సమస్త విశ్వమూ - స్థలకాల పరిమాణ మితి కి లోబడే ఉన్నాయి కాబట్టి - ‘నేను’ చూడనప్పుడు అవి ఉండవు - ఉండలేవు. ఇది ఎవరికి వారికి ‘వ్యక్తిగతం’ గా అనువర్తించే ‘సార్వజనీన’ సత్యం. స్థలకాలాలు మిథ్య అయితే (శాశ్వత సత్యం కాకపోతే) - జగత్తు మిథ్యే.

The process of ‘discovering’ mathematics is also, in some sense, a process of ‘inventing’ it – అంటున్నాడు హాఫ్ మన్ గారు. ఇవల్యూషన్ (evolution) అనేది కేవలం reproductive capacity ని పెంచడానికి మటుకే ఉపయోగపడుతుంది - it does not recognise ‘happiness’ as the ultimate requirement – అంటున్నాడు. కాబట్టే ఇవల్యూషన్ బై నాచురల్ సెలక్షన్ మనకిచ్చిన ఇంటర్ఫేస్ (అంటే evolutionary shaped sensory systems- మన ఇంద్రియ వ్యవస్థ) అనేది మనకెన్నటికీ సత్యం (అలాంటి నిరపేక్ష, వస్తుగత సత్యం అనేది ఒకటుంటే అసలు) అనేదాన్ని చెప్పడానికి design చెయ్యబడలేదు - అని గణిత శాస్త్ర (గేమ్ థియరీ) సహాయంతో ఋజువు చేశాడుట హాఫ్ మన్ గారు - చేతన్ ప్రకాశ్ అనే గణితజ్ఞుడూ, మరికొందరు సహాయకులతో కలిసి.

‘మరి ఒకవేళ ఈ గణితం అనేదే మన స్థలకాల మితి’ కి లోబడినదయితే అప్పుడెలా ఈ విషయాన్ని నమ్మడం?’ (what if the so-called ‘mathematical reasoning’ itself is subject to and part of the interface? - ఈ మాదమాటికల్ ఫాకల్టీ - ఈ బుద్ధి, తర్కం - ఇవి కూడా evolution మనకిచ్చిన interface లో భాగం కాదా?) అన్న ప్రశ్నకి డాన్ హాఫ్ మన్ గారు ఇలా జవాబిచ్చారు.

“నాకూ ఖచ్చితంగా తెలియదు. ఒక విషయం మాత్రం రూఢి అయిన విషయమే - అది ఏమిటంటే మన ఇంద్రియ వ్యవస్థ (sensory system), ‘సత్యం’ నించి కావాలనే దూరంగా ఉండేలా రూపొందింది (evolutionary theorem says that our sensory systems have been shaped to be deliberately away from Truth).

ఈ విషయం ఋజువైంది. అయితే మన ‘గణిత తర్కానికి మాత్రం ఇది వర్తించదు. ఎందుకంటే మన గణిత, తర్క బౌద్ధిక సామర్థ్యాలకు పరిణామ సిద్ధాంతం అనువర్తించదు, అన్వయించదూ కాబట్టి (theory of evolution does NOT apply to our maths and reasoning faculty)”

ఒక ఆపిల్ పండు కన్న రెండు ఆపిలు పండ్లు తింటే రెట్టింపు శక్తి లభిస్తుంది - అన్న తర్కం థియరీ ఆఫ్ ఇవల్యూషన్ పరిధిలోనిది కాదనీ, ఈ తర్క శక్తి మనకి దాని(TOE) వల్ల రాలేదనీ అంటున్నారు హాఫ్ మన్ (.. is NOT shaped and also OUT OF the purview of the evolutionary theorem)

అంతే కాదు. ఇంద్రియ శక్తుల వ్యవస్థ ని స్థలకాల పరిమితి లో ఉంచుతూ, మనలని సత్యానికి తగినంత దూరం లో ఉంచాలని నిరంతరం మనల్ని ‘రియాలిటీ’ నించి దూరంగా ‘తోసే’ వత్తిడులు ఎల్ల వేళలా పనిచేస్తూ ఉంటాయట. అయితే ఇవి గణిత, తర్క శాస్త్ర శక్తుల మీద మాత్రం ఉండవట!! (there are no selection pressures that are working uniformly against maths and logic, like they do work against our sensory systems) అంటున్నారు హాఫ్ మన్ గారు..

ఇంకా కర్ట్ గోడెల్ గారి సిద్ధాంతాన్ని ఉటంకిస్తూ - ‘no matter how much maths we know, it can be considered – and is like – you JUST began !! In principle, there NO END to the richness of the mathematical structures -.. which is like another way of saying that the ‘very act of discovering maths is like inventing them’ అని చెబుతూ, మళ్ళీ - నాకే నే చెప్పిన దానికి పూర్తి అర్థం తెలీదు - అంటున్నారు ఎంతో నిజాయితీ గా డాన్ హాఫ్ మన్ గారు !..ఇంకా - having said all this, i wonder if there is a deep theory of who we are beyond evolution and natural selection... Our actions do really matter that the process of our discovering maths is also the act of inventing it – అంటూనే, ఇది నాకున్న వేగ్ ఐడియా మాత్రమే .. దీన్ని గురించి ఇంకా ఆలోచించాలి.. పర్స్యూ చెయ్యాలి అని కూడా చెబుతున్నారు.

***

కర్ట్ జయమంగళ్ అన్న పేరున్న (బహుశా భారతీయ మూలాలున్న) ఆయన అనేక మందిని Theory of Everything గురించి (ఆ పేరుతో ఉన్న తన యూట్యూబ్ ఛానల్) ద్వారా ఇంటర్వ్యూ చేస్తూంటారు. Bestrup, Stephen Wolfram లాంటి ఆధునిక శాస్త్రవిజ్ఞానకారుల్నే కాకుండా, రూపర్ట్ స్పైరా లాంటి ప్రసిద్ధ అద్వైత గురువుల తో కూడా వివరంగా, తీరిక గా మాట్లాడుతూ ఉంటాడీయన.

అనేక శాస్త్రాలలో ఉద్దండుడైన స్టీఫెన్ వోల్ఫ్రాం (a rare trifecta of a physicist, computer scientist, mathematician - and also a businessman) గారిని జయమంగళ్ రెండు గంటల పైగా చేసిన ఇంటర్వూ లో కొన్ని ఆసక్తికర విషయాలు:

Simple rules (like those in cellular automata) lead to extremely complicated patterns that are impossible to be reduced for guessing them ahead of time. This is Computational Irreducibility (ఏ సమీకరణానికీ, లెక్కకీ ఒదగనితనం) – you have to run the system / program to see what is going to happen after a certain number of steps. You can’t possibly predict without running the actual system /program. అంటే ఈ వ్యవస్థలు (సిస్టమ్స్) ఎలా పనిచేస్తాయో తెలుసుకోడానికి మనకి ఏ సమీకరణాలూ, ప్రోగ్రాములూ సహాయపడలేవు. ఇవి దేనికీ ఒదగని, లొంగని అనూహ్య వ్యవస్థలన్నమాట. ఒక నిర్దిష్ట (ఫలానా) సూత్రం ప్రకారం ఒక బొమ్మని (పాటర్న్) ని మార్చుకుంటూ వెళితే, ఏ పదివేలసార్లో మార్చాక ఆ బొమ్మ ఎలా తయారవుతుందంటే, చెప్పడానికి వీలుపడదన్నమాట. ఆ పదివేల సార్లు అచ్చంగా మార్చి చూడాల్సిందే! వేరే దారి లేదు. అలాంటి వ్యవస్థలను ‘అనూహ్య వ్యవస్థ’ లంటున్నారు.

So, if there is a simple rule underlying the whole universe, leading to irreducibility – how come we can “figure out anything” at all about the universe ? అన్న జయ మంగళ్ ప్రశ్నకి వోల్ఫ్రామ్ గారు - “Within any system of computational irreducibility, there is/are ALWAYS pockets of reducibilty – and they are nothing but our భౌతిక శాస్ర్రాల్ట! అంటే ఎటువంటి దురూహ్య వ్వవస్థలలో కూడా కొన్ని ఊహ్యభాగాలు ఉండక తప్పదన్నమాట!

ఈ మాట వోల్ఫ్రామ్ గారంటున్నప్పుడు, జయమంగళ్ - ఆల్వేస్...ఆల్వేస్‌... ఆల్వేసా....ఆల్వేసా... అని గుచ్చి గుచ్చి - is it correct to say that it IS IMPOSSIBLE to CONSTRUCT a system WHERE it is WHOLLY, ENTIRELY computationally irreducible ? అని నొక్కి నొక్కి అడుగుతూంటే, వోల్ఫ్రామ్ తనదైన ఫార్మల్ అమెరికన్ శైలి లో “i believe that to be correct” అంటున్నారు గుంభనంగా!!! అని ఊరుకోకుండా it would be very interesting to fully formalise that notion...అని ముక్తాయించారు! కంప్యుటేషన్ థియరీలోని కొన్ని సిద్ధాంతాలు దీన్ని ఫార్మలైజ్ చెయ్యడానికి కొంతవరకూ పనికిరావచ్చట – వీటిని స్పీడప్ థీరమ్స్ అంటారట.

కాబట్టి ఈ బ్రహ్మాండ భువన యంత్రాగం మొత్తంమీద ఒకవేళ Computationally Irreducible అయిఉన్నా, పై సూత్రం ప్రకారం కొన్ని Pockets of Reducibility ఉండాలి కదా! - అవే మన భౌతిక శాస్త్రాల్ట! - ఆ ఫిజిక్సూ, గణితాలే ఈ పాకెట్స్ ఆఫ్ రెడ్యూసబిలిటీ అనీ - వాటివల్లే మనం చేయగల ప్రిడిక్షన్స్ సాధ్యపడుతున్నాయంటాడు వోల్ఫ్రామ్ గారు!

ఇక తర్వాతి ప్రశ్న ఏమంటే - are there other such pockets which are unknown to us yet? అంటే గ్లోబల్ గా వర్తిస్తాయని మనమనుకుంటున్న క్వాంటం సిద్ధాంతం, సాపేక్షతా సిద్ధాంతాలే కాకుండా ఇంకా అలాంటి Reducible Pockets ఏమన్నా ఉన్నాయేమో? - అన్నది.

దీనికి స్థీఫెన్ వోల్ప్రాం గారు - ఈ మధ్యనే - ఈ ఇంటర్వ్యూ కి కొద్ది వారాల ముందే, అంటే May-June 2021 లో - తాను ఈ విషయాన్ని కనిపెట్టాననీ, దాన్ని ఇలా వివరిస్తున్నారు.

The reason that we know these ‘known pockets’ of theories (quantum mechanics, general theory of relativity etc.,) is because of certain attributes that we, as Observers of this Universe have – and those attributes lead us to those things / theories / pockets of reducibility !!!

These attributes are like –

a) we have a computationally bounded way of understanding the universe. విశ్వాన్ని మన మనసు తో ఇంద్రియాల సహాయంతో అర్థంచేసుకోవడం - అనేది ఒక (స్థలకాల) యాంత్రిక పరికలన వ్యవస్థకు లోబడి ఉంది.

b) we have a definite thread of experience in time - in the sense that we are NOT operating on with many many threads of experiences. We have a definite – thread of consciousness that follows us..

కాలంలో కొనసాగుతూ ఉండే స్థిరమైన “నేను” అనే అనుభవం మనకుంది. మనలోలోపలి భావాలూ, యోచనలూ ఎలా మారిపోయినా, అవన్నీ “కలుగుతున్న వాడు” ఒకడు నిర్దిష్టంగా కొనసాగుతూ ఉంటాడు.

One of the NON-Trivial things in Wolfram’s model (of understanding the universe) – is that NOTION of maintaining our IDENTITY through TIME.. స్థలకాలాలలో మనం ఇలా కొనసాగడమనేది వోల్ఫ్రాం గారి నమూనా (విశ్వావగాహనకు ఆయన రూపొందిస్తున్నది) లో అత్యంత ముఖ్యమైనదిగా తేలిందట.

We also do that in SPACE in a similar way.. It is NOT obvious that there is a pure notion of motion in space. Actually our atoms of space (పరమాణువులతో కూడిన మనలోని జీవ కణాలు) are being destroyed and recreated zillion of times per second..Yet, we maintain (at least, that is what we think అని ఉంటే బాగుండేది) a solid, continuous identity through Space (in addition to Time!)

This is a NON-Trivial and an Extremely Important fact as observers in our understanding of the universe అని మళ్ళీ నొక్కి చెబుతున్నారు వోల్ప్రాం గారు!!

As we move, in space, the atoms in us are entirely become different in various points of space – still, we carry our identity through time and space – The ASSUMPTION that I maintain that Identity IS finally THE REASON for all those physics and other laws that we get!!

అంటే if we did not have that assumption about ourselves, we would operate with different laws of physics !! That is, the notion that we collapse different paths of history to a single definite outcome is DIRECTLY RELATED to the face that we maintain a DEFINITE IDENTITY through time and space... Say, if we just are capable of saying “ Oh! I don’t care about maintaining a definite identity, through time and space, and am perfectly happy to have branched out a zillion times” , then you no longer get this idea of Quantum Mechanics and other laws of physics and won’t be able to do predict the outcomes the way you do now...

So, చివరకి వోల్ప్రామ్ గారు చెప్తున్నదేమంటే - it is our way of constructing ourselves and the way we think about ourselves – and the way we perceive the universe, that drive the Laws of Physics – మనం ఎవరని మనం అనుకుంటున్నామో, దాని (స్థలకాలాలలో కొనసాగుతూ ఉనికిలో ఉన్న ‘నేను’) మీద ఆధారపడే మనకి తెలుస్తున్న భౌతిక శాస్త్రాలన్నీ ఉన్నాయనీ, మనం ప్రస్తుతం మనకున్న పరిమాణాత్మిక తలాలూ (డైమన్షన్స్), వాహికా నేపథ్యాలూ లేకపోతే, ఈ నిత్యసత్యాలని మనం అనుకుంటున్నా భౌతిక సూత్రాలు చెల్లవనీ అంటున్నారు.

ఇదీ చివరకు తెలిసింది... దీని పర్యవసానం ఏమిటంటే - there might be completely different laws of Physics and other PLANES of Existence that we may be UTTERLY UNAWARE of.. అనీ, and that is ALMOST, UNDENIABLY the case అనీను...

ఇంత పెద్ద బ్రహ్మాండం లో ఖచ్చితంగా other intelligent species / aliens / civilisations ఉండి తీరాలని చాలా ఎక్కువ మంది శాస్త్రజ్ఞులు అనుకుంటున్నారే, మరి మనకి ఇప్పటిదాకా తారసపడలేదు అంటే కారణం ఇదే అయ్యుండాలంటారు వోల్ఫ్రాం గారు.. because those species / aliens are operating /or having a completely different perception – it does not tally with our narrative of the Universe – ఇదంతా చెప్పి, it is Humbling to know that all the laws of physics and other stuff that we have discovered and built are NOTHING but a result of the WAY WE PARSE the Universe!!! If we parse the Universe differently, we’d have completely different laws of physics అంటున్నాడు వోల్ఫ్రాం గారు!!

' బుద్ధి' అని మనం పిలుచుకునే దాని దృక్కోణం వల్లనే,  ఈ భౌతిక శాస్త్ర సూత్రాలన్నీ ఆవిష్కరించుకున్నాం. అవి సార్వత్రిక, నిత్య సత్యాలేమీ కావు.  బాహ్య ప్రపంచం తో మన మేధ ని తాడించి, మోటుకుని, ఎదుర్కొని, అన్వయించుకునే విధానమే మన శాస్త్రపరిజ్ఞానమంతా  - ఇది ఒకరకమైన అవగాహన మాత్రమే -"శాశ్వత సత్యం" (అలాంటిదంటూ ఏదన్నా ఉంటే)  కాదు.   

ఇదీ వోల్ఫ్రాం గారి తుది తీర్మానం...

******

జిమ్ న్యూమాన్ (ప్రస్తుతం వియన్నాలో నివసిస్తున్న ఒక అద్వైతి) ఇలా అంటున్నారు:

ఎప్పుడూ దేన్నో కోరడమే వ్యక్తి తత్త్వం. ఏదో అర్థం, పరమార్థం - తనకి తాను స్వతంత్రంగా వాంఛించాననుకుంటున్నదీ దీనికి కావాలి. భవిష్యత్తులో, తరవాత జరగబోయే దానిలో ఏదో ఆశ – దానికి కావాలి. ఏదో జరగబోయే అనుభవం కోసం అవసరం... ఇవన్నీ, “ఉండటం” అని వ్యక్తి అనుకునే దానిలోని విడదీయరాని అంతర్భాగాలే.

వ్యక్తి గా ఉండటం అనేది స్వయం విదితం - అది ఒక స్వీయ నిశ్చయం - తనకి తనే సత్యంగా చెప్పుకునేది. ‘ఈ వాక్యాలు చదివే అనుభవాన్ని నాకు నేను ఇప్పుడు కలిగించుకుంటున్నాను. అందుచేత నేను ఉన్నాను అనేది సత్యం’ - ఇలాగ...

ఇలా “విడిగా” ఉన్నాను అన్నది నిజం అనేది మనోజనితమైన అపార్థం!!

దీని ఫలితం - “విడిగా ఉన్న నేను అనే వ్యక్తి” నిజం అన్న అనుభవం - తనలోనో, బాహ్యంగానో ఏదో సరిగా లేదనుకోవడం..

“ఉన్నది” అసంపూర్ణమనీ, తన ప్రయత్నం ద్వారా పరిపూర్ణత ని కనుగొనగలననీ దానివల్ల తన(?)ని బాగు చేసుకోవచ్చనీ ఈ విడివ్యక్తి గా ఉన్న అనుభవం సూచిస్తూ ఉంటుంది నిరంతరం.

‘ఏదో తెలుసుకోవడం’ ఉంటున్నంత వరకే ఈ వ్యక్తి సత్యం.

‘తెలుసుకుంటూ ఉండటం’ మాత్రమే వ్యక్తిని చెలామణీ లోకి తెస్తుంది. అనుభవం పొందడం ఉన్నంతవరకూ ఈ తెలుసుకుంటూ ఉండటమూ ఉంటూనే ఉంటుంది.

The experience of being an individual is Self-Confirming.. it is like ‘I am reading these words, because I experience it now, therefore I am real. This position is a psychosomatic misunderstanding.. i.e. as if this SEPARATE INDIVIDUAL is real..

This individual is basically a SENSE OF NEED.. It needs the NEXT Moment, Hope, Meaning and Purpose. That need is positivity for more and more experience. All these needs are part and parcel of Individual’s idea of what “THIS” is all about !!

The individual is REAL only with reference to Knowing..

Knowing is the CURRENCY of the Individual...

Experience is the Currency of Knowing..

****

సృష్టి గురించీ, కార్య కారణ సంబంధాల గురించి నిసర్గదత్త మహరాజ్ (1897 – 1981 – ముంబాయి లో నివసించిన

అద్వైత గురువు) చెప్పిన మాటలు:

నిసర్గదత్త :  గూటిలో చిక్కినట్లుగా ‘ఈ వ్యక్తి’ అనే బందిఖానాలో చిక్కారు మీరు. దాన్ని బద్దలు కొట్టండి.

ప్రాశ్నికుడు : ఎవరు బద్దలు కొట్టాలి? బద్దలు చెయ్యమని ఎవరిని మీరు అడుగుతున్నారు?

మ: జ్ఞాపకాల శృంఖాలాలనీ, మిమ్మల్ని మీరు ఫలానా గా గుర్తించుకొనడాన్నీ ఆపేసేయండి. ఈ కారాగారపు గూడు దానంతటదే బద్దలయిపోతుంది.

తెలుసుకుని గ్రహించే (‘జ్ఞా’) ప్రతివిషయానికీ సత్యాన్ని ఆపాదించే కేంద్రం తనలోనే ఒకటుంది. ఈ విధమైన అవగాహనతో - సత్యం యొక్క మూలం మీరేననీ, దీనిలో మీకిక ఏ సహాయమూ, నిర్థారణా, ధ్రువీకరణా అవసరం లేదనీ అర్థం చేసుకుంటే చాలు. విషయసత్యాన్ని మీరు గ్రహించడం కాదు, వాటికి సత్యాన్ని ఆపాదించేది మీరేనని అర్థం చేసుకుంటే సరిపోతుంది. గోచరించే విషయ జగత్తుని అలానే అంగీకరిస్తున్నారు కాబట్టే అవి అలా ఉన్నాయి. వాటిని అలానే ఆమోదించి స్వీకరించకపోతే, అవి కరిగిపోతాయి.

******

కారణరహితం అని నేను అంటున్నానంటే దాని అర్థం - ఒక నిర్దిష్ట కారణమే ఉండనక్కర లేదని! - మీ అమ్మగారికే నువ్వు జన్మించి ఉండనక్కరలేదు. మరొక మాతృమూర్తి కి జన్మించి ఉండి ఉండవచ్చు. కానీ ఈ భూమి, సూర్యుడు - ఇవి లేకుండా జన్మించగలిగి లేవు.

నిజానికివి కూడా ఉపకరణాలే.. జన్మించాలనే నీ ‘కోరికే’ అన్నిటి కన్నా ముఖ్యం. అదే నీకు జన్మనిచ్చి నామరూపాలను సాకారం చేసింది.. ఒక వ్యక్తిగత ప్రపంచాన్ని సృష్టించింది..

ఇలా “స్థలకాలాలలో కార్యకారణ సంబంధానికి లోబడ్డ ప్రపంచాన్ని” - నీ కోసం ఏర్పరచుకున్న తర్వాత ప్రతిదానికీ కారణాలు వెతికి దానికి వాటిని కనిపెట్టక తప్పదు నీకు !! సందేహాన్నీ, జవాబునూ రెండింటినీ నువ్వే విధించుకుంటున్నావు !!

ప్రతి విషయమూ ఇంకొకదానితో ముడిపడి ఉన్నదే నిజానికి..ప్రతి దానికీ ఈ లెక్కన అసంఖ్యాకమైన కారణాలుండక తప్పదు.. అత్యంత అల్పమైన విషయానికి కూడా విశ్వం లో ఉన్న ప్రతీదీ దోహద పడాల్సిందే!

ఏ విషయమైనా ఇప్పుడిలా ఉందంటే కారణం - సమస్త విశ్వమూ ఇప్పుడున్న స్థితిలో ఈ క్షణం ఇలా ఉంది కాబట్టే.. ఈ బ్రహ్మాండం యొక్క ప్రస్తుత స్థితి, దానిలోని సమస్త అంశాల తోనూ - అత్యల్ప విషయాలతో సహా - ముడిపడి ఉంది.

ఈ సకల బ్రహ్మాండం లోని ప్రతి అంశం యొక్క ప్రస్తుత స్థితి, మిగతా అన్ని అంశాల స్థితి తో కట్టబడి ఉంది.

**

ఇదంతా చెప్పి మళ్ళీ “అసలీ కార్య కారణ సంబంధాల గురించి తల బద్దలు కొట్టుకోవడమెందుకు ? ఇలా వచ్చి అలా వెళ్ళి పోయే తాత్కాలికమైన వాటికి ఏమంత ప్రాముఖ్యం ఉంది కనక?” అంటూ ప్రశ్నిస్తారు నిసర్గదత్త మహరాజ్.

It is neither necessary nor possible to keep accounts in the domain of ‘కార్యకారణపటలం’ అంటారు నిసర్గదత్త మహరాజ్.

************************************

Donald Hoffman, Stephen Wolfram, Kurt Jaimungal, Jim Newman, Nisargadatta Maharaj

థియరీ ఆఫ్ ఎవ్విరిథింగ్, థియరీ ఆఫ్ ఇవల్యూషన్,  కంప్యుటేషనల్లీ ఇర్రెడ్యూసబిల్,  కంప్యుటేషనల్లీ రెడ్యూసబల్,